صومعه سرا (گیلکی: سوماسرا) شهری در ۲۵ کیلومتری غرب شهرستان رشت است. از شمال به تالاب انزلی، از شرق به رشت و شفت، از غرب به رضوانشهر و ماسال و از جنوب به فومن مرتبط است. محصولات عمده این شهرستان برنج، چای، نیشکر، کرم ابریشم، زعفران و چوب صنعتی صنوبر است.
شهرستان صومعه سرا از شهرستانهایی است که در غرب گیلان واقع شده و در سال ۱۳۳۸ از شهرستان فومن جدا شد و مرکز آن به شهر صومعه سرا واگذار شد. شهرستان صومعه سرا با وسعتی حدود ۶۳۳ کیلومتر مربع و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش مرکزی، تولمات، میرزاکوچک جنگلی و هفت دهستان کسما، طاهر گوراب، ضیابر، هندخاله، لیفشاگرد، گوراب زرمیخ، مرکیه، و سه شهر صومعه سرا، مرجقل، گوراب زرمیخ و یکصد و پنجاه و یک روستا میباشد.[۲]عرض جغرافیایی شهرستان سی و هفت درجه و پانزده دقیقه و طول جغرافیایی چهل و نه درجه و بیست دقیقهاست. مرکز شهرستان یعنی صومعه سرا در فاصلهٔ تقریبی بیست و سه کیلومتری مرکز استان قرار دارد. این شهرستان حدود ۱۲۷۷۵۷ نفر (سرشماری۹۰)جمعیت داردکه رقمی حدود ۵۲۰۳۷نفر(%۴۰٫۷) آنها را جمعیت شهری و ۷۵۷۲۰ نفر(%۵۹٫۲) را ساکنان روستا تشکیل میدهد.[۲]
صومعه سرا در گذشته یکی از روستاهای بخش کسما و از توابع شهرستان فومن بهشمار میرفت و نسبت بهآبادیهای اطراف خود از اهمیت کمتری برخوردار بوده لیکن امروزه به دلیل داشتن موقعیت بهتر از آبادیهای دیگر پیشی گرفته و به صورت مرکز شهرستان از اعتبار برخوردار است. صومعه سرا شهر زیبائی است که میان کشتزارها و باغهای وسیع قرار گرفتهاست برنج و توتون از محصولات مهم صومعه سراست و در کنار آن پرورش کرم ابریشم و چایکاری رواج دارد.
.
آداب و رسوم :
آداب و رسوم رایج در شهرستان صومعه سرا که برخی به فراموشی سپرده شده را میتوان به شرح زیر برشمرد: لافند بازی که بیشتر در جشنهای عروسی، عید نوروز یا در بازارهای هفتگی اجرا میشد، کشتی گیله مردی که امروزه همچنان پا برجاست و یادگار قدرت و دلاوری مردم این خطهاست و ریشه در تاریخ دارد، نوروز خوانی که از رسوم آخر هر سال است و هماکنون کم و بیش رواج دارد و نماد ورود به بهار میباشد، عروس گوله از دیگر مراسم قبل از سال نو بهشمار میرفت این نمایش همراه با آواز دارای مفاهیم اخلاقی و تزئینی خاصی بود. چهارشنبه سوری که از مراسم کهن ایرانیان که در گیلان و در صومعه سرا با عنوان گولی گولی چهارشمبه (چهارشنبهٔ گل گلی) رایج است در غروب سه شنبه آخر سال و در شب چهارشنبه انجام میشود و هنگام پریدن از آتش میخوانند: زردی بشه، سرخی بایه، نکبت بشه دولت بایه. سیزده به در به عنوان آخرین مراسم نوروز که مردم بیشتر به کنار رودخانهها و در دل جنگلها میروند و به صورت گروهی آخرین روز نوروز را گرامی میدارند. شب چله که از مراسم باستانی ایرانی است که معمولاً چنین شبی اهل خانواده و خویشان گردهم میآیند و معمولاً از تنقلات و آجیل استفاده مینمایند. گِشه بوری که یکی از مراسم مربوط ازدواج بوده که این مراسم با صدای ساز و نقاره و ترانه خوانی و شادمانی عروس و داماد و دیگر مهمانان همراهاست. همچنین زیارت عتبات عالیات خصوصاً زیارت مشهد و اخیراً سوریه و کربلا پس از برداشت محصول برنج، عزاداری ماه محرم که همچون سایر مناطق ایران مردم شهرستان آداب و رسوم ویژه برای سوگواری حسین بن علی دارند. معمولاً مردم در روزهای نهم و دهم محرم به زادگاه خود میآیند و در جمع بستگان و آشنایان در مراسم عزاداری شرکت میکنند و مراسم سوم امام هر سال در طاهر گوراب با حضور هیئتهای زنجیرزنی و سینه زنی از نقاط مختلفگیلان با شکوه خاصی برگزار میشود و دهها هزار نفر از نقاط مختلف گیلان و حتی ایران و روستاهای دور و نزدیک جهت شرکت در مراسم سوم امام به سوی طاهر گوراب روانه میشوند. بازارهای محلی و هفتگی در شهرستان از رونق فراوان برخوردار است که یکی از مراکز مراودههای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مردم بهشمار میرود. مراسم تعزیه خوانی عاشورا در ضیابر بسیار باشکوه برگزار میشود و علاقهمندان سوگ حسینی را از سراسر نقاط ایران به این روستا میکشاند. همچنین دوشنبه بازار ضیابر به دلیل قرار گرفتن در مسیر ارتباطی به منطقه ییلاقی ماسال و شاندرمن همچنان از رونق بسیارو مخاطبین بیشماری از سراسر استان گیلان و سایر نقاط کشور برخوردار است.
.